ปัญหาสามจังหวัดชายแดนภาคใต้
มีหลายท่านที่เคยเรียนในมหาวิทยาลัยในภาคใต้ ไม่มีใครที่สามารถให้ข้อมูลของปัญหาความขัดแย้ง เพราะไม่ได้สัมผัสชีวิตจริงแบบมหาภาคของสังคมภายในจังหวักชายแดนใต้ มีบางท่านเข้าใจปัญหา แต่ถึงจะพูดออกไปก็เหมือนไม่มีโยชน์ อาจจะเป็นอันตรายแก่ตัวเองและครอบครัว (ไม่รู้ว่าใครเป็นใคร)
ผมจะบอกแก่ท่านตามที่ได้มีประสบการณ์ใช้ชีวิตในตำบลหนึ่งของจังหวัดชายแดนใต้ มีหกหมู่บ้าน ในสามหมู่บ้านเป็นไทยพุทธ อีกสามหมู่บ้านเป็นไทยมุสลิม แต่มีความแตกต่างของจำนวนประชากร ไทยมุสลิมจะมีจำนวนมากกว่า พิชคณิตทางสังคมอาชีพในพื้นที่
ตารางข้อมูลประชากรและอาชีพ
ประชากร อาชีพ ข้าราชการ/ เอกชน ท้องถิ่นเดิม/นอก
ไทย____พุทธ_____ > >
------มุสลิม------ > กรีดยาง,ทำสวน,ค้าขาย >
คนไทยพุทธจะมีอาชีพรับราชการเป็นครู ทหาร ตำราจ โรงพยาบาล และอื่นๆ ให้ฟังสำเนียงการพูดภาษาใต้ ผมจะได้ยินชาวนครศรีธรรมราช สงขลาเป็นส่วนใหญ่
ไทยพุทธดั่งเดิมหรือชาวจีนดั่งเดิมนั้น คงเหลือน้อยมาก ลูกหลานที่สืบทอดได้อพยพไปภาคอื่่นๆ แล้วตั้งคำถามผมว่า ไทยพุทธปัจจุบันมาจากไหนกัน สังเกตุนามสกุลก็รู้แล้ว นครศรีธรรมราช สงขลา พัทลุง และบางจังหวัดในภาคอีสาน
หล
ไทยพุทธกับมุสลิม.............ภาคกลางและภาคเหนือ = ไม่มีใครอยู่ได้ หรืออยู่น้อยมาก มีแรงต้านจากคนในพื้นที่สูงมาก
ทำไมจึงต้องยกตัวอย่าง ไทยพุทธและมุสลิมภาคกลางหรือภาคเหนือ จากประสบการณ์จริงที่เห็น ไม่ค่อยจะพบเห็นชายภาคเหนือที่มามีธุรกิจหรือมีภรรยาในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้ ผมเคยเห็นคนในพื้นที่มีภรรยาภาคเหนืออยู่สองคู่ อยู่กันไม่นานก็หนีออกนอกพื้นที่ในช่วงก่อนมีเหตุการณ์ความไม่สงบ ส่วนคนไทยพุทธและมุสลิมที่ถูกส่งมารับราชการหรือใช้ชีวิตที่นี้ ต้องขอย้ายกลับภาคกลางหรือภาคอื่น สาเหตุที่อยู่ไม่ได้เพราะส่วนลึกของจิตใจของคนในพื้นที่ ยังติดฝังว่า คนไทยพุทธภาคกลางเป็นผู้ออกคำสัง อำนาจ การปกครอง มายังพื้นที่สามจังหวัดชายแดนใต้ ในส่วนของความขัดแย้งระหว่างคนไทยมุสลิมภาคกลางกับคนไทยมุสลิมในพื้นที่ สาเหตุมาจากจิตใจมองว่า ผู้นำศาสนาก็มาจากคนภาคกลาง ย่อมจะไม่สามารถช่วยพวกเขาได้
สิ่งแรกที่ต้องเข้าใจคนในพื้นที่คือ ภูมิอากาศที่มีส่วนทำให้มองคนในพื้นที่มีพฤติกรรม และอุปนิสัยแตกต่างจากภาคอื่น ฤดูฝนของสามจังหวัดชายแดนใต้นอกเขตเมือง จะมีไม่น้อยกว่าเจ็ดเดือน การทำมาหากินจึงลำบาก คุณลองคิดดูว่าพ่อค้าแม่ค้าทุกภาคกลัวฝน หากฝนตกวันใด รายได้ย่อมน้อยลง กรีดยางไม่ได้ แม่ค้าก็ต้องทำใจหรืออาจจะหยุดขาย อาชีพทุกอาชีพที่นี้ต้องรีบกอบโกยเพราะเวลาพวกเขามีน้อยกว่า นอกจากนั้นพื้นที่ทำกินก็มีน้อย ส่วนใหญ่ต้องรับจ้างกรีดยาง บางคนที่เป็นข้าราชการ ก่อนจะไปทำงาน ในรุ่งเช้าจำเป็นต้องไปเก็บยาง ปัญหาที่เกิดขึ้นตามมา ข้าราชการไร้ประสิทธิภาพ ทำงานให้กับรัฐไปวันหนึ่งๆ บ่ายสองโมงก็ได้เห็นข้าราชการเดินทางกลับเข้าบ้าน
พฤติกรรมอีกอย่างหนึ่งที่เห็น การพูดอย่างหนึ่งต่อหน้า แต่จะกระทำอีกอย่างลับหลัง ท่านอาจจะเรียนประวัติศาสตร์สงครามการรบระหว่างดินแดนในสามจังหวัดนี้กับหัวเมืองอื่น ความชำนาญในการตีตลบหลังถือว่ายอดเยี่ยมพอสมควร จนเป็นที่เลื่องลือไปถึงแดนกรุงเก่า
อย่างที่สอง การพูดหรือให้ข่าวสารบางอย่าง มักจะเกินความจริง พูดเกินและเลยเถิด มีการให้ข่าวว่าคนไทยพุทธที่กรีดยางวันศุกร์ถูกตัดหู ตัดคอ มีคนไทยมุสลิมทำตัวเหมือนนินจา ลูกสาว ลูกชายของคนในหมู่บ้านได้รับราชการ รับเงินเดือนละแปดหมื่น
พฤติกรรมอย่างที่สาม ได้กินคืบ ต่อไปก็กินศอกและกินวาตามมา พี่น้องเครือญาติก็ไม่ละเว้น ท่านอาจจะเห็นวัดและมัสยิดมากมาย แต่ความเป็นจริง เรื่องของศีล ข้อห้ามต่างๆ กลับไม่ทำกันทั้งสองศาสนา การทะเลาะในเรืองทำกิน ผิดใจก็ฆ่ากันเอง ถ้าใครได้โกงเพื่อนได้ถือว่าเองเก่ง เองแน่ สังคมในทีนี้ส่วนใหญ่ยอมรับคำพูดนี้
อย่างที่สี ชอบต่อต้านรับหลัง แล้วยังต่อต้านแบบไม่มีเหตุผล รัฐพยายามจะให้คนในท้องถิ่นพูดและเข้าใจภาษาท้องถิ่นให้ได้ ทุกคนในที่ประชุมองค์กรบริหารส่วนตำบลเห็นชอบ แต่ออกจากที่ประชุมลับหลัง พูดขึ้นว่า ที่นี้ประเทศไทย ต้องใช้ภาษาไทย ท่านลองคิดดู ถ้าหากท่านเดินไปตลาดนัดในชุมชน เก้าสิบห้าคนใช้ภาษายาวี อีกห้าคนพูดภาษาใต้ คงจะนึกภาพที่ผมเล่าในสิ่งที่เห็น ผู้ค้าไทยพุทธตั้งแผงขายฝั่งหนึ่งที่ห่างออกไปเกือบสุด ยิ่งเป็นร้านขายหมูต้องไปอยู่สุดท้ายตลาด การต่อต้านของคนในท้องถิ่นพูดไม่เข้าหูผม เพราะเคยเห็นร่างหนังสือราชการที่ออกมาจากปลัดฯ ทั้งไทยพุทธและมุสลิม เขียนหนังสือราชการไม่เข้าใจ ภาษาไทยบางคำก็พิมพ์ผิดพลาด
ประชากรในสามจังหวัดฯ---------ภูมิอากาศ-------พฤติกรรม---------ภาษา
ระบบเศรษฐกิจของสามจังหวัดชายแดนใต้ นอกเขตเมือง ตลาดนัดเริ่มเปิดตัวครั้งแรกเมื่อปี 2542 แม่ค้าพ่อค้าส่วนใหญ่เป็นคนมุสลิม แม่ค้าไทยพุทธจะค่อนข้างน้อยมาก ผมเห็นแล้วเศร้าใจ ขายไม่คุ้มกับค่าเดินทางและค่าหัวตลาด แม่ค้าไทยพุทธจะขายได้ดีเฉพาะสินค้าที่ชาวบ้านจำเป็นต้องใช้ หากพ่อค้าไทยมุสลิมนำสินค้าแบบเดียวกับที่แม่ค้าไทยพุทธนำมาขายภายหลัง รายการนี้ก็ต้องหาตลาดที่อื่นๆ ตลาดนัดดังกล่าวขายได้ยาก การแบ่งแยกภาษาพูดและศาสนาเป็นอุปสรรคกับวงการค้าขายอย่างเห็นได้ชัด เล่ห์เหลี่ยมทางการค้าคนไทยพุทธยังห่างกันไกล ยกตัวอย่าง สินค้าแบบเดียวกัน พ่อค้ามุสลิมจะขายถูกกว่าพ่อค้าไทยพุทธ สาเหตุมาจากการโกงตาชั่งบ้าง เอาสินค้าเล็กใหญ่ผสมกันบ้าง สารพันเทคนิคกดราคา คนในพื้นที่จะยึดถือเพียงให้สินค้านั้นถูกที่สุด โดยไม่คำนึงอย่างอื่น ที่น่าเห็นใจอย่างมาก ก็เห็นจะเป็นเกษตรกร พ่อค้าย่อยมัดจำสินค้า หากราคาตกต่ำ ก็ทำการทิ้งสินค้าดังกล่าว
สินค้าจากภายนอก เท่าที่ผมเห็น เป็นสินค้าที่หมดคุณภาพ หมดอายุจะถูกนำมาขายในราคาถูก นมกระป๋อง ไข่ไก่ ไข่เป็ด สินค้าอีกหลายชนิด ขนส่งด้วยรถขนาดใหญ่ ทะยอยเข้ามาตลาดในเมือง จะมีพ่อค้าย่อยมารับซื้อ โดยได้รับเครดิต ชำระเงินภายหลังได้ เพราะมีนายทุนเหมายอดเงินไว้เรียบร้อย มีคนอาจจะตั้งคำถามขึ้น แล้วจะอยู่กินกันอย่างไร จะมีเงินเหลือใช้ เหลือเก็บไว้ยามฉุกเฉินได้อย่างไร แต่ที่ผมเห็นธุรกิจบางอย่างจากภายนอก ได้รับการผูกขาด ในหลายพื้นที่มีไว้ให้กับคนไทยพุทธ สิ่งนี้อาจจะทำให้เป็นข้อขัดแย้งประการหนึ่ง หรืออาจจะมีการค้าที่มีการผูกขาดที่มีไว้ให้อีก ซึ่งผมไม่อาจจะบอกได้ ความขัดแย้งจากการผูกขาดทางการค้ามีหลายอย่าง ไทยมุสลิมก็มีระบบการผูกขาดทางการค้าเหมือนกัน เพราะถือว่า ประชากรของตนมีมากกว่า
สินค้าจากภายนอกที่มาจากต่างประเทศ สินค้าปัจจุบันนี้ มักจะมาจากภาคต่างๆ ของประเทศไทย มันผิดปกติไม่เหมือนเมื่อสามสิบกว่าปีที่แล้ว สินค้าจากต่างประเทศเข้ามาทางด่านไทย มาเลเซีย มีของกิน ถ้วยชาม เครื่องใช้ไฟฟ้า ผลิตจากเมืองจีนจำนวนมา แต่ปัจจุบันมีน้อยลง แต่ก่อนชาวไทยภาคกลางนิยมมาเที่ยวซื้อของตามด่าน ต่อมาสินค้าดังกล่าววิ่งเข้าทางภาคกลางอย่างสะดวก เหล้าสุรานอก บุหรี่ ขนกันจำนวนมาก ต่อมาก็ลดลง ผมกำลังคิดว่าในอีกสามปีข้างหน้า สินค้าจากมาเลเซีย สิงคโปร์ อินโดนีเซีย จะต้องเข้ามาแทนที่ ขาดไม่ได้ที่ละไว้ไม่ได้ คือ น้ำมัน เป็นสินค้าราคาถูกจากภายนอก ผู้ค้าขายจะรู้ว่าส่วนมากใช้น้ำมันจากภายนอก
ปัญหาพ่อค้าต่างแดน มีพ่อค้าต่างแดนเข้าไปรับซื้้อผลผลิตถูกฆ่าตาย เกิดจากการผูกขาดสินค้าหรือมีนักการเมืองท้องถินดำเนินธุรกิจอยู่ พ่อค้าต่างแดนให้ราคาสูงกว่าราคาภายใน โดยที่พ่อค้าต่างแดนไม่ทราบเรื่อง การจะเข้าไปค้าขาย จำเป็นต้องมีคนภายในรับผลประโยชน์ร่วมด้วย หรือที่เรียกว่านายหน้าเก็บหัวคิว การผูกขาดมีค่อนข้างมาก
ปัญหาการเมือง เริ่มมี ปัญหาความขัดแย้งมากขึ้น พื้นฐานเบื้องล่างจากการเลือกตั้งภายในท้องถิ่น ยังอาศัยเครือญาติลากไปลากมา ใครมีญาติพี่น้องจำนวนมากก็มักจะได้ชัยชนะ แต่จะพ่ายแพ้หากเครือญาติส่วนใหญ่ไม่ได้รับผลประโยชน์ บางครั้งทำให้การเลือกตั้ง กำนัน ผู้ใหญ่บ้านครั้งต่อไปหมดสภาพหรือที่เรียกกันวงในว่า ไม่มีสิทธิเกิดอีกเลย ยกตัวอย่างให้เป็นรูปธรรม รัฐมีโครงการช่วยเหลือเกษตรกรผู้มีสวนลองกอง โดยการรับซื้อจากภาครัฐ แต่ผู้นำชาวบ้านเก็บเรื่องไว้ไม่บอกชาวบ้านส่วนใหญ่ หรือบอกในเวลากระทันหัน ไม่ได้มีการเตรียมตัว มีการบอกกล่าวเฉพาะฐานเสียงเท่านั้น ขณะนี้ความขัดแย้งที่เป็นปัญหาอย่างมาก คือความแตกแยก แบ่งก๊ก ภายในเสียงเครือญาติเพื่อจะได้เป็น ผู้ใหญ่บ้าน กำนัน ตัวแทนขององค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.)
มีบางท่านอาจจะตั้งคำถามว่า มีข่าวสารออกมาบ่อย ทำไม ผู้ใหญ่บ้าน กำนัน ผู้ช่วยฯในตำแหน่ง ถูกยิงตายเป็นจำนวนมาก ที่ดำรงตำแหน่งอยู่ได้ก็มี เพราะมาจากการรู้จักแบ่งปันผลประโยชน์ ที่ได้ ไม่มีความโลภมาก รู้ให้เหตุให้ผลกับชาวบ้าน ชีวิตและทรัพย์สินครอบครัวของกำนัน ผู้ใหญ่บ้านก็จะยืนยาว หากไม่มีความลำเอียงเข้าฝ่ายใดมากจนผิดสังเกตุ อาวุธปืนไม่จำเป็นที่กำนัน ผูใหญ่บ้านต้องพกพาไปที่ไหน หากสามารถชนะใจชาวบ้าน ชนะใจคนของรัฐ และชนะใจภาคเอกชน ในส่วนของตัวแทน อบต. ถ้าหากไม่ขัดผลประโยชน์กับการประมูลงาน ก็ไม่มีปัญหา ที่เห็นชัดตัวแทนของ อบต.มักจะเป็นผู้รับงานเสียเองจากโครงการที่เสนอ เช่นซ่อมแซมถนน โครงการต่างๆจากหนึ่งตำบล โอกาสที่ตัวแทนหรือนายก อบต.ก้าวขึ้นมารับผลตอบแทนที่สูงเหมือนที่อื่น คงจะเป็นไปได้ยาก เพราะคนในพื้นที่ต่อต้านการลงทุนใหม่ๆจากคนภายนอกค่อนข้างสูง
ปัญหาสิทธิพิเศษของคนในสามจังหวัดชายแดนใต้ คนไทยมุสลิมในภาคกลางไม่มีสิทธิพิเศษทางการศึกษา การสอบเข้าเหมือนบุคคลอื่นๆ สอบเข้าทำงานต้องแข็งกับคนจำนวนมากเท่าเทียมกัน ไม่มีการผูกขาดในโควต้าทางการค้าบางอย่างจากภาครัฐ มันแตกต่างกับคนไทยหมู่น้อยที่อยู่ในสามจังหวัดชายแดนใต้ราวกับฟ้าและดิน เพียงแค่สามข้อข้างต้นจากสิทธิพิเศษที่ได้รับ กำลังเป็นปัญหาในอนาคตอีกสามปีข้างหน้าเมื่อมีการรวมประเทศเป็นอาเซียน ผู้คนในอาเซียน 600 ล้านคน ในจำนวนนี้ครึ่งหนึ่งของประชากรอาเซียนจะอยู่ในภาคใต้ มีภาษากลางในการติดต่อสื่อสาร มีเทคโนโลยี่ การศึกษาและอื่นๆที่ดีกว่า การปิดกั้น ปิดตาจากภาครัฐของประเทศไทยหรือนักการเมืองในปัจจุบันไม่อาจจะต้านทานแรงกระทบอันนี้ได้ สิทธิพิเศษของคนในพื้นที่ที่ได้รับกลับผลิกเป็นจุดด้อยคุณภาพของประชากร รัฐของประเทศไทยไม่มีทางที่จะช่วยเหลือชนกลุ่มน้อยในภาคใต้เหมือนแบบสมัยก่อนๆอีกแล้ว เนื่องจากทุกระบบกลไกต่างๆเดินอย่างรวดเร็ว โปร่งใสขึ้น
ปัญหาความขัดแย้งทางศาสนา ความขัดแย้ง ความต่างกันในประชากรของมุสลิมในอาเซี่ยนมีความหลากหลาย รัฐบาลมีความเข้าใจมุสลิมกลุ่มซาฟีอี ซึ่งอาศัยในส่วนกลาง แต่ลึกๆของชาวมุสลิมแตกแยกออกมาอีกมากมาย มีที่เรียกกันว่า คณะใหม่ คณะเก่า คณะของชีอะอ์ สุนีย์ ในกลุ่มอาเซี่ยนมีการแบ่งแยก แตกสาขาที่มากกว่าในประเทศไทยนี้หลายสาขา แต่ละกลุ่มในมาเลเซีย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ และในออสเตรเลีย สามารถจะชี้ทิศทางของรัฐบาลของตัวเองได้ ไม่ว่าจะเป็นระบบการศึกษา ธุรกิจ สังคม การเมือง เพราะกลุ่มเหล่านี้มีทุนที่มหาศาล มีผู้คนสนับสนุนความเชื่อถือหลายล้านคน
มีหลายครั้งที่ภาครัฐไม่เข้าใจคนมุสลิมของแต่ละกลุ่ม สาขา คิดเหมารวมว่ามุสลิมเหมือนกันทั้งหมด ล่าสุดผมได้เห็นกับตาตัวเอง มีการแต่งกายแบบชาวอียิปต์ สอบถามเครือญาติ ได้ความว่า มีหลายคนจบการศึกษาจากที่นั้น แล้วได้มีการแพร่กระจายออกไป เริ่มทำให้มีความคิดทันที รัฐบาลประเทศเรากำลังเดินอยู่บนความล่าช้า ล้าสมัย ไม่ยอมรับข้อมูลของคนในพื้นที่ ย่อมจะเป็นส่วนหนึ่งของความขัดแย้งในสามจังหวัดชายแดนใต้ ข้อมูลที่รัฐได้มามันผิดพลาดหลายอย่าง แต่ถ้าหากรัฐเห็นข้อมูลในทางที่ถูก แต่มันก็สายเกินไป
